Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan ve 2024-2028 yıllarını kapsayan 12. Kalkınma Planı’nın TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda sunumu 17 Ekim 2023 tarihinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tarafından yapıldı. Kalkınma Planı, 23-24 Ekim’de Plan ve Bütçe Komisyonu’nda olacak. Plana göre, TEİAŞ verilerine göre 10.941 MW olan güneş enerjisi kurulu gücünün 2023 sonunda 11.350 MW’a, 2028 yılında ise 30.000 MW’a ulaşması öngörülüyor.
12’inci Kalkınma Planı’nın en önemli başlıklarından biri yeşil dönüşüm ve ekosistem. 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi, karbonsuzlaşma faaliyetleri, enerji ve kaynak verimliliğini artıracak ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi teşvik edecek adımlar atılması planlanıyor. Planda, yenilenebilir enerji kaynaklarının verimli kullanılması amacıyla toplam 5.850 MW kapasiteli güneş ve rüzgâr enerjisine dayalı Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ihale süreçlerinin tamamlandığı ve enerji arz güvenliğinin artırılması amacıyla yenilenebilir enerji üretiminin desteklenmesi için çalışmaların devam ettiği belirtiliyor.
Karbon yakalama, depolama ve yeşil hidrojen vurgusu
Plana göre, bugünün üretim yapılarında yüksek maliyetlerle kısıtlı kaynaklardan karşılanan enerjinin, yeni teknolojik dönüşümler ile bağımsız ve çok çeşitli yeni ve temiz kaynaklara erişimin sağlanması sonucunda, üretim ve tüketim denklemindeki rolünün azalması mümkün olabilecek; petrol bağımlılığı gelecekte tümüyle sona ermese de güneş, rüzgâr, nükleer dâhil olmak üzere temiz enerji kaynaklarının kullanımı daha da yaygınlaşacak. Buna paralel olarak, karbon yakalama, kullanma ve depolama, yeşil hidrojen, batarya gibi yeni teknolojik imkânlar daha çok öne çıkacak, küresel emisyonların büyük oranda azaldığı dünyamız sürdürülebilirlik ve çevre dostu uygulamaların hâkim olduğu bir yer haline gelebilecek.
Öte yandan, temiz enerjiye geçiş hızlandıkça enerji sektöründeki kritik minerallere olan talebin önemli ölçüde artacağı öngörülmekte olup kritik minerallerin uygun maliyetli ve sürdürülebilir tedarikini güvence altına almanın önemi artacak. Planda, kullanım ömrü tamamlanan güneş paneli ve batarya gibi ekipmanların çevreye olumsuz etkilerinin azaltılabilmesi ve döngüsel ekonomiye geçişin sağlanması amacıyla geri dönüşüm tesislerinin yaygınlaştırılacağı belirtiliyor.
Enerji Sektörü Hedeflerinde, TEİAŞ verilerine göre 10.941 MW olan güneş enerjisi kurulu gücünün 2023 sonunda 11.350 MW’a, 2028 yılında ise 30.000 MW’a ulaşması öngörülüyor
Kalkınma planında yer alan enerji alanındaki politika ve tedbirler şöyle:
- Enerjinin sürekli, kaliteli, sürdürülebilir, güvenli ve karşılanabilir maliyetlerle arzını, enerji temininde kaynak çeşitlendirmesini ve 2053 yılı net sıfır emisyon hedefini esas alarak yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarını değerlendirerek enerjide kendine yeterliliğini en üst seviyeye yükselten, nükleer teknolojiyi elektrik üretiminde kullanan, enerji verimliliğini artıran, enerji teknolojilerinde yerlileşmeyi önceleyen, yeni teknolojileri entegre eden, uluslararası enerji ticaretinde stratejik konumumuzu güçlendiren rekabetçi bir yapıya ulaşılması temel amaçtır.
b. Politika ve Tedbirler
507. Enerji sektöründe rekabete dayalı yatırım ortamı geliştirilecek ve mali açıdan güçlü, istikrarlı, şeffaf, öngörülebilir, tüketicinin korunduğu ve sürdürülebilirliği de dikkate alan bir enerji piyasasının sürekliliği gözetilecektir.
507.1. Elektrik ve doğal gaz piyasalarında maliyet bazlı fiyatlandırma uygulamaları benimsenecek, belirli gelir seviyesinin altındaki tüketici gruplarının desteklenmesi uygulamasına geçilecektir.
507.2. Talep tarafı katılımının sağlanmasına yönelik mevzuat geliştirilecek ve talep tarafına katılım teşvik edilecektir.
508. Enerjinin her alanda verimli kullanımına yönelik çalışmalar sürdürülecektir.
508.1. Kamu binalarının daha verimli hale getirilmesine yönelik uygulamalara devam edilecektir.
508.2. Binaların enerji dönüşümünün hızlandırılması amacıyla yenilenebilir enerjiyle desteklenen enerji verimli binaların yaygınlaştırılması sağlanacak ve buna yönelik düzenlemeler geliştirilecektir.
508.3. Başta binalarda olmak üzere enerji verimliliği alanında enerji performans sözleşmeleri, enerji hizmet şirketleri modeli ve kredi garanti fonunun kullanılması gibi alternatif yöntemler yaygınlaştırılacaktır.
508.4. Isı piyasası mevzuatına ilişkin çalışmalar tamamlanacak, teknik ve ekonomik olarak uygun yerlerde bölgesel ısıtma/soğutma sistemlerinin ve ısı pompalarının kullanımı yaygınlaştırılacak ve jeotermal kaynaklı ısıtmanın artırılmasına yönelik çalışmalar yürütülecektir.
508.5. Enerji yoğun sektörler öncelikli olmak üzere rekabetçilik ve yerli üretim dikkate alınarak enerji verimliliği yatırımları desteklenecektir.
508.6. Toplumdaki enerji verimliliği farkındalığının geliştirilmesi amacıyla bilinçlendirme, tanıtım ve eğitim gibi faaliyetler yürütülecektir.
508.7. Enerji verimliliği alanındaki kurumsal yapı ve insan kaynağı güçlendirilecektir.
509. Enerji arz güvenliğinin sağlanması kapsamında çevresel etkiler azami ölçüde göz önünde
bulundurularak yerli kömürün kullanımına devam edilecektir.
509.1. Mevcut kömür yakıtlı santrallerde gerekli olan rehabilitasyonlar yapılarak çevresel etki ve verimlilik açısından iyileştirmeler sağlanacaktır.
509.2. Kömürün hidrojen, metanol ve amonyak üretimi gibi daha çevreci şekilde kullanılabilmesine yönelik Ar-Ge faaliyetleri ve rezervlerimizin temiz kömür teknolojileriyle değerlendirilmesine yönelik çalışmalar yürütülecektir.
510. Nükleer enerji, elektrik üretim portföyüne dâhil edilecek, nükleer teknolojilerin kurulumu ve yerlileştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülecektir.
510.1. Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) bütün üniteleri ile elektrik üretimine başlayacaktır. 510.2. Nükleer santral kurulu gücünün artırılmasına yönelik çalışmalara devam edilecektir.
510.3. Küçük modüler reaktörler, füzyon teknolojileri ve ileri nesil reaktörler gibi yeni teknolojilere yönelik çalışmalar yapılacaktır.
510.4. Nükleer atıkların güvenli bir şekilde bertarafı için atık tesisi kurulmasına yönelik çalışmalar yürütülecektir.
511. 2053 yılı net sıfır emisyon hedefi kapsamında artan elektrifikasyonun daha temiz kaynaklarla karşılanması amacıyla yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik üretimi artırılacak ve şebekeye entegrasyonu sağlanacaktır.- 511.1. Yerli aksam yükümlülüğü olan yeni Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ihaleleri yapılacak, deniz üstü YEKA projeleri geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülecektir.
511.2. Meskenlerde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılmasına yönelik potansiyel belirlenecek, fayda-maliyet etkinliğini de içerecek şekilde atılacak adımların tespit edilmesine yönelik yol haritası oluşturulacak ve uygulamaya geçirilecektir.
511.3. Elektrik şebekelerinin, potansiyel yenilenebilir kaynak alanları ile yenilenebilir enerji ve elektrikli araçların gelişim hızı da dikkate alınarak geliştirilmesine yönelik planlama ve yatırım çalışmaları yürütülecektir.
511.4. Kesintili yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilecek elektriğin maliyet etkin ve yüksek verimlilikte sağlanmasını teminen en doğru şekilde tahmin edilebilmesine yönelik kurumsal kapasite geliştirilecektir.
512. Kesintili yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanan üretimin şebeke üzerinde oluşturduğu olumsuz etkilerin azaltılması amacıyla elektrik şebekelerinin esnekliği artırılacaktır.
512.1. Pompaj depolamalı HES’ler de dâhil olmak üzere enerji depolama sistemleri tesis edilecektir.
512.2. Uluslararası elektrik enterkoneksiyon kapasitesi artırılacaktır.
512.3. Akıllı şebeke altyapısının güçlendirilmesini teminen akıllı sayaçlar yaygınlaştırılacak,
SCADA sistemleri geliştirilecektir.
513. Doğal gaz arz güvenliği güçlendirilecek, yerli doğal gazın ekonomiye kazandırılmasına yönelik çalışmalara devam edilecektir.
513.1. Karadeniz’deki Sakarya Gaz Sahasında keşfedilen doğal gaz rezervinin ekonomiye kazandırılması amacıyla sahanın geliştirilmesi ve üretim kapasitesinin artırılmasına yönelik faaliyetler sürdürülecektir.
513.2. Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama projesinde depolama kapasitesi 8,8 milyar m3’e, geri üretim kapasitesi ise 80 milyon m3/gün’e çıkarılacaktır.
513.3. Mevcut doğal gaz iletim ve dağıtım altyapısı güçlendirilecek, yenilenebilir kaynaklar ve atık ısıya dayalı bölgesel ısıtma/soğutma sistemlerinin teknik ve ekonomik açıdan yapılabilir olmadığı yerlerde doğal gaza erişim sağlanacaktır.
514. Ülkemizin, enerjide üretici ve tüketici bölgeler arasında bulunan jeostratejik konumu etkin bir biçimde kullanılarak enerji ticaret merkezi olması için faaliyetler sürdürülecektir.
514.1. Ülkemizin enerji üretici ve tüketici ülkelerin buluştuğu bir ticaret merkezi olması amacıyla yakın coğrafyamızdaki enerji kaynaklarının pazara ulaştırılmasını sağlayacak şekilde piyasanın ve teknik altyapının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülecektir.- 514.2. Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP)’nın kapasitesi iki katına çıkarılarak 32 milyar m3/yıl’a yükseltilecek, Hazar havzasından Avrupa’ya gaz iletilmesine yönelik altyapı güçlendirilecektir.
515. Ülkemizin enerji teknolojileri alanındaki yetenekleri ve rekabetçiliği artırılacak, ihracat potansiyeli güçlendirilecektir.
515.1. Yenilenebilir, nükleer, enerji depolama ve hidrojen teknolojilerinde mevcut durumdaki yerli üretim kabiliyetimize ilişkin envanter çalışması yapılacak ve yol haritası belirlenecektir.
515.2. Kritik ve katma değerli ekipmanların yerli olarak üretilmesi desteklenecek, yerli ürünlerin geliştirilmesine ilişkin Ar-Ge ve Ür-Ge faaliyetleri yürütülecek ve pilot tesisler hayata geçirilecektir.
516. Başta yeşil hidrojen olmak üzere hidrojen teknolojilerinin ve altyapısının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak ve ihtiyaç duyulan alanlarda uluslararası işbirlikleri desteklenecektir.
516.1. Hidrojenin teknik ve ekonomik açıdan kullanılabilirliğine ilişkin sektörel analizler yapılacaktır.
516.2. Yeşil hidrojen üretiminin sağlanabilmesi için yerli elektrolizör geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacaktır.
516.3. Hidrojenin taşınmasına ve depolanmasına yönelik Ar-Ge çalışmaları sürdürülecektir.
517. Enerji teknolojilerinde kullanılan hammaddelerin arz güvenliğinin artırılması ve söz konusu hammaddelerin çevreye olumsuz etkilerinin asgari düzeye indirilebilmesi amacıyla çalışmalar yürütülecektir.
517.1. Kullanım ömrü tamamlanan güneş paneli ve batarya gibi ekipmanların çevreye olumsuz etkilerinin azaltılabilmesi ve döngüsel ekonomiye geçişin sağlanması amacıyla geri dönüşüm tesisleri yaygınlaştırılacaktır.
517.2. Enerji teknolojilerinde kullanılan hammaddelerin geri dönüşümüne ilişkin kapsamlı düzenlemeler yapılacak, imalatçı firmalar ve tüketiciler nezdinde farkındalık ve ödül mekanizmaları oluşturulacaktır.
518. Enerji sektöründe ihtiyaç duyulan nitelikli personel sayısının artırılmasına yönelik çalışmalar yürütülecektir.
518.1. Yükseköğretim programlarının yeni gelişen teknolojilerle uyumu sağlanacak, bu alanlarda lisansüstü dereceye sahip personel istihdamı artırılacaktır.
518.2. Enerji alanındaki eğitim ve öğretim ile stajların niteliği artırılacaktır.
ON İKİNCİ KALKINMA PLANI’NA (2024-2028) buradan ulaşabilirsiniz.